تاریخچه وطبقه بندی شلغم :
جای اصلی پیدایش شلغم معلوم نشده مگر گفته شده که جای اصلی آن سایبریا بوده که اقسام وحشی آنها درآنجا فعلاٌ موجود است .
افغانستان مرکز احتمال پیدایش شلغم شناخته شده بعضی ازمتخصصین زراعت آسیای میانه ومدیترانه را قلمداد مینمایند شلغم اززمانه های خیلی قدیم تحت زرعه قرار داشته ودر سال 1550 -ع – به انگلستان برده شده بود شلغم به خاندان نباتی (Cruciferae) تعلق دارد . وبه کلیمه کرم ریپ (Rape) و کیل(Kale) ارتباط جنسی و ارثی دارد.
شلغم درطی چهار هزار سال یا بیشتر مانند امروز توسط انسانها کشت میشد واین نبات آنقدر قدیمی است که هیچکس محل پیدایش اصلی آنرا نمیداند بعضی ها منشأ اصلی آنرا سایبریا وبعضی ها متعقد هستند که سواحل مدیترانه یا چین خواهد بود .
شاید سرد ترین محل آن که سایبریا ست درست باشد بخاطریکه شلغم برای نشو نموی خود به هوای سرد ضرورت میداشته باشد. همچنان علوفه آن به مواشی استفاده میگردید . کشت ورویانیدن آن آنقدر آسان است که حتی مردمان قدیم با استعمال چوب که زمین را میخراشیدن شلغم را کشت واز آن حاصل خوب میبرداشتند . زیرا درهر جا پیداشده ودرتحت شرایط مختلف نمومیکند با وجودیکه معمولاٌ ریشه کلوله شلغم را برای غذا استعمال میکند در بعضی جا انواع جدید را به وجود آورده اند که محض برای حاصل برگ سبز آن بذر میشود . نوع شکواین (Shogein) یکی از آن جمله میباشد . شلغم یک نبات یکساله وهم دوساله بوده اگر وقت دربهار کشت شود نبات یکساله که درهمان سال تولید تخم را نیزمینماید . اگر ناوقت یعنی در تیرماه بذر گردد سبزی دوساله است بطور عموم ریشه یعنی کلوله شلغم قابل استفاده بوده برگ از قسمت بیخ یا تاج برآمده برگهای آن پاشان وپهن میباشد . ریشه آن متوسط ودارای ریشه های جاذب کوچک بوده .
عموماٌ شلغم گرد ، مدور ،هموار وبرنگهای زرد ، سفید ، سرخ میباشد . اما در ارزش مواد غذائی آن کدام تفاوت نمیباشد . ازلحاظ مواد معدنی ومواد غنی است . بر علاوه برگهای سبز شلغم ازلحاظ داشتن ویتامین ای ویتامین بی دو و ویتامین سی غنی بوده ومقدار زیاد مواد معدنی را دارا است شلغم مانند سایر سبزی های فامـــــیل کروسفـــــیری نـــباتات کراس پالـینیت
(Cross-pollinate) بوده وتعداد کروموزم آن 20 میباشد . برای اینکه انواع شلغم را از تخلیط جنسی محافظه نمود کلوله شلغم را جهت تولید تخم آن به مصافه 800-1000 متر دورتر از یک دیگر درساحه بذر میگردد.
تولید تخم عیناٌ مانند ملی سرخک صورت گرفته وتخم آن دربین پلی ها تولید میشود . (2)
ناگفته نباید گذاشت که شلغم درهوای سرد بسیار خوب نمو میکند .
انواع شلغم :
شلغم ازلحاظ شرایط اقلیمی ونموی بدوگروپ تقسیم شده .
انواع معتدله که به نشو نموی خود به آب وهوای ملایم ضرورت میداشته باشد نموی آن سریع و زود رس ودارای کیفیت عالی (مزه شرین واشتها آور) بوده وهم برای تولید به هوای معتدله ضرورت دارد . این انواع عبارت است از پرپل تاب (purple Top) وایت گلاوب(White globe) گولدن بال(Golden ball) غیره میباشد . گروپ انواع که برای نموی خود به آب وهوای گرم ضرورت دارد که ازنگاه قدرت حاصل دهی زیاد حاصل داده کیفیت آن ضعیف ، نموی آن بطی، دیرس ، ومزه آن تند بوده ودرمناطق معتدله نیزنمو میکند انواع آن عبارت از پوساکانچین (Pusa kanchan ) پوساسوتی (Pusa sweti) میباشد . پوساسوارنیما(Pusa swarnima) یک نوع شلغم جدید است که ازالقاح نوع شلغم گلدن بال ونوع ملی جاپانیس وایت بوجود آمده است که بعد از مدت 45-60 روز آماده رفع حاصل گردیده که به شکل طویل ومدور بوده ودر مقابل امراض وآفات مقاومت دارد .
شرایط ا قلیمی برای کشت وتیار نمودن شلغم :
شلغم در کشت بهاری حاصل خوب ونتیجه مؤثر داده است شلغم درتمام خاکها نتیجه خوب داده است، ولی درداخل افغانستان خصوصاَ ولایت کابل واطراف آن در ولایات گرم سیر مانند ننگرهار ، لغمان ، کنر زمین بعد از زهکشی عمیق درخاکهای لوم ، سلت لوم نتیجه خوب داده است .
برای کشت خزانی وبهاری به منظور نموی جدید در زمین کود کیمیاوی استعمال میگردد . کشت خزانی کم پارو میخواهد نظر به کشت بهاری وریشه آن به اندازه کم پوتاشیم ضرورت دارد فاسفورس ونایتروجن باید حتماَ درزمین علاوه شده بعداَ آبیاری گردد. دریک جریب زمین نظر به سفارش شرکت کود که به دهقانان داده شده است . 33 کیلوگرام یوریا 25 کیلو گرام دای امونیم فاسفیت به منظورحاصل با کیفیت و کمیت خوب نتیجه مؤثر میدهد. چون شلغم درهوای گرم زیاد نمو نمینماید سپس دهقانان تخم شلغم را از آمدن بهار به پیش زرع مینماید . ودرولایت سرد سیر از یخ آماده کرده دوماه پیش در زمین حاصلخیز که آماده کشت گردیده زرع مینمایند.
فاصله درداخل قطارها توسط دست خیشاوه میگردد. 27,5 -30 سانتی متر وخیشاوه توسط ماشین به فاصله 60 سانتیمتر تعین گردیده است .
تخم شلغم توسط دست ویاماشین کشت میگردد. عمق تخم پاش دادن یک سانتی متر میباشد دریک جریب زمین باید از 454-680 گرام تخم پاش داده میشود . وقتیکه جوانه میزند وبه نمو شروع میکند باید از 5-10 سانتیمتر فاصله تنک میگردد.شلغم در اقلیم سرد یا مناطق معتدله ملایم با داشتن بارندگی اوسط سالانه 700-1000 ملی متر زیادترتوافق دارد .
طریقه بذر:
شلغم به شکل قطار یا بصورت پاشکی بذرمیگردد. فاصله بین دونبات دریک قطار 4-6 سانتی متر وبین دوقطار 20-40 سانتی متر میباشد . اگر به طوری پاشکی زرع میگردد . یکه کاری از آن ضروری پنداشته میشود .
دراین صورت 4-6 سانتی متر فاصله بین بته ها درنظر گرفته میشود . (2) بهترین حرارت برای جوانه زدن تحت 20 درجه سانتی گراد است . که در ظرف سه روز جوانه میزند .
وقت بذر شلغم :
بهترین درجه حرارت برای نشو نموی نبات شلغم 17 درجه سانتی گراد میباشد . شلغم معمولاَُ با پالک دریک وقت بذر میگردد. معمولاَ بذر آن درمناطق سرد دربرج اسد ودرمناطق گرم سیر دربرج میزان صورت میگیرد . شلغم دارای ارزش غذائی بهتر بوده واز لحاظ مرکبات منرال و ویتامین ها بسیار غنی است . شلغم را در هر وقت سال میتوان کشت کرد اما درتابستان گرم یا زمستان سرد که حرارت از 5 درجه سانتی گراد پاینتر باشد نمو شان بطی میباشد .
مقدار کود :
شلغم مانند سایر نباتات برای نموی بهترخود به کود پاشی ضرورت احساس مینماید . اما ریشه گوشتی شلغم نسبت به دیگر سبزیجات به عنصر پوتاشیم ضرورت کمتر دارد .
لازم است درمزارع شلغم کود های نایتروجن دار وفاسفورس دارحتماَ استعمال گردد. مقدار کود یوریا 25-30 کیلو گرام ومقدار دای امونیم فاسفیت 20-30 کیلوگرام فی جریب تعین گردیده است همچنان مقدار 4-5 تن کود حیوانی دریک جریب مزرعه شلغم سفارش شده است . بهتر است کود حیوانی وکود دای امونیم فاسفیت ونصف یوریا در وقت آماده کردن زمین درموقع کشت استعمال گردد. ومتباقی کود یوریا بعد از 30 روز بصورت پاشکی درمزرعه شلغم استعمال شود .
بعضاَ مقدار 22 کیلوگرام یوریا و 25 کیلوگرام کود امونیم فاسفیت درفی جریب تطبیق مینمایند . (2)
یوریا 260 پاو درفی جریب دای امونیم فاسفیت در فی جریب 50 پاو و درفی جریب کود حیوانی 6000 پاو .
آبیاری :
آبیاری برای رشد سریع نبات شلغم ضروری میباشد وبطور اوسط با نورم 400-450 متر مکعب فی هکتار (6-8) مرتبه آبیاری میشود (2)
شلغم با وجود قلت آب تشکیل ریشه مینماید . لیکن برای نموی سریع به آب زیاد ضرورت دارد .
جمع آوری ونگهداری حاصلات :
شلغم را وقتی رفع حاصل نمود که هنوز سخت ، رشته دار وچوبی نشده باشد واندازه مناسب را کسب نموده باشد. مقدارحاصلات شلغم نظر به نوع خاک ونوعیت از 3000-7000 کیلوگرام فی جریب تخمین گردیده است .
شلغم تحت 0 درجه سانتی گراد برای 4-6 ماه ذخیره شده میتواند واگر رطوبت نسبتی هوا بلند باشد (%90 ) آن برای مدت طولانی تر نگهداری میشود.همچنان اگر ذخیره کردن شلغم دربین ریگ مرطوب صورت گیرد بهتربه نظر میرسد . تخم شلغم را میتوان برای مدت 4-6 سال نگهداری نمود . (2)کشیدن شلغم دراثنای نمو جنسیت بهتر داشته واگر به جمع آوری آن تأخیر رونما گردد رشته دار وچوبی میگردد. شلغم را که برای زمستان میخواهید نگاه کنید ناوقت تر بذر گردد .
مارکتینگ:شلغم را همیشه بصورت تازه یعنی هفته یکبار به بازار ببرید اگر شلغم همرای برگ های خود دسته شده باشد برای جلب توجه مردم هفته دوبار باید عرضه گردد .ولی در افغانستان شلغم را همرای برگ مردم نمی پسندند .
خواص داروئی:
خواص داروئی شلغم آنقدر زیاد است که میتوان گفت این سبزی برای هر درد درمان است . واگر مردم میدانستند که این سبزی چقدر فایده دارد تمام باغچه های خانه خودرا شلغم میکاشتند . وهر روز از آن استفاده میکردند .
1. شلغم مقوی است .
2. شلغم اشتها آور است .
3. شلغم سرفه را تسکین میدهد .
4. ترشی شلغم بهترین نوع ترشی است زیرا مقوی معده وروده ها واشتها آور است .
5. آب شلغم شکر خون را پاین می آورد .
6. تخم شلغم را اگر سرخ کرده وبخورید برای ضعف جنسی مؤثر است .
7. اگر گلودرد دارید آب پخته شلغم را قرقره کنید .
8. خوردن آب شلغم درمان کننده جوش صورت است .
9. آنهایکه حافظه ضعیف دارند حتما باید شلغم بخورند زیرا ثابت شده است که شلغم حافظه را تقویت میکند .
10. شلغم شب کوری را درمان میکند .
11. شلغم به علت داشتن ویتامین بی اعلاج کم خونی است .
12. زن حامله یکه درمدت بارداری شلغم خورده باشد بچه اش زود تر رشد کرده زود تر حرف می زند وحتی زود تر راه می افتد ودر مقابل امراض مقاومت بیشتری خواهد داشت .
نتیجه گیری :
منشأ اصلی شلغم بصورت واضح معلوم نبوده لیکن میگویند که امکان دارد از روسیه ، سایبریا ، یا چین آسیای مرکزی ویا از سواحل مدیترانه ناشی شده باشد به هر صورت شلغم یک سبزی قدیمی درحدود 4000 ساله میباشد دربهار درجاهای سرد ودرزمستان درجاهای گرم رویانیده میشود .
شلغم یکه نبات یک ساله ، دوساله است . در افغانستان وجهان شلغم بسیار مشهورمیباشد . برگ های شان مویدار قابل دید هستند . سیستم رشه متوسط ودارای ریشه های جاذب وکوچک میباشند . از لحاظ ارزش غذائی ومواد معدنی غنی میباشد دارای رنگ های زرد ، سفید ، یا سرخ میباشد شلغم درخاکهای غنی ونرم حاصل زیاد میدهد . لیکن درهر قسم خاک میروید بشرطیکه نمک نداشته باشد.
بهترین وقت وحرارت برای جوانه زدن تحت 20 درجه سانتی گراد درظرف سه روز . شلغم تحت 0 درجه سانتی گراد برای 4-6 ماه و اگررطوبت بلند باشد یعنی درحدود %95 دیرترمیتوان آنرا نگهداشت .
منبع:http://www.tolafghan.com
|
روز بخير كاربر مهمان! 
